 |
|
|
|
LUDOBÓJSTWO POPEŁNIONE NA ORMIANACH I PROCES UZNANIA TEGO FAKTU NA
PŁASZCZYŹNIE MIĘDZYNARODOWEJ
|
Upłyneło 85 lat od 1915 roku, w którym doszło do największego ludobójstwa popełnionego kiedykolwiek na Ormianach. Napisano na ten temat miliony stron zawierających szczegóły przyprawiające czytelnika o zawrót głowy. Opublikowano tysiące monografii o owych wydarzeniach. W różnych językach ukazały się na piśmie oświadczenia dotyczące tej tragedii, złożone przez działających w owym czasie na terenie Imperium Osmańskiego cudzoziemców: dyplomatów i wojskowych . Jednakże pomimo tego wszystkiego władze Republiki Tureckiej oraz koła oficjalne tego kraju odrzucają całą nagromadzoną dokumentację na ten temat i fałszują historię. Naród ormiański nigdy nie zaniechał starań o uzyskanie oficjalnego międzynarodowego uznania faktu ludobójstwa z 1915 r., jednakże osiągnięte dotąd rezultaty owych starań są dość skromne. Niżej przedstawiamy w porządku chronologicznym podjęte przez różne międzynarodowe gremia i organizacje działania , których celem było uznanie ludobójstwa popełnionego na Ormianach w czasie I wojny światowej za fakt historyczny. A. Bezpośrednie reakcje: - Dnia 9 lutego 1916 r. Senat USA uchwalił rezolucję , której stwierdziła się, iż na terenie krajów objętych wojną kilkaset tysięcy Ormian odczuwała braki w zakresie żywności i odzieży. W związku z tym Senat zwraca się do prezydenta USA z apelem, aby Amerykanie okazali z tego powodu współczucie Ormianom i podjęli kroki w celu udzielenia im pomocy. W rezolucji tej stwierdza się, iż znaczna cześć Ormian z powodu działań wojennych porzuciła swe domy i ziemię, na której mieszkała. Nie mają oni możliwości zaspokajania nawet elementarnych potrzeb życia ludzkiego. - W listopadzie 1916 r. Husejn ben Ali, syn gościnnego i szlachetnego narodu arabskiego, będący emirem Mekki i jednocześnie królem Jordanii, jako pierwszy zaapelował opinię publiczną o dokonującym się na Ormianach ludobójstwie. - W styczniu 1919 r. twórca Republiki Tureckiej Mustafa Kemal Atatϋrk przed wojskowym trybunałem Konstantynopola oświadczył: " Nasi rodacy popełnili potworne zbrodnie, posuwjąc się do działań trudnych do wyobrażenia. Organizowali przesiedlenia i rzezie, paląc niemowlęta oblane benzyną. Gwałcili kobiety I dziewczęta na oczach ich rodzin.... Grabili mienie ruchome i nieruchome ludzi, których następnie pędzili ku pustyniom Międzyrzecza, zadając im w trakcie wędrówki nieludzkie cierpienia .... Stworzyli Ormianom warunki nie do wytrzymania i to w sposób, jakiego do tej pory nie doświadczył w swej historii żaden naród ..." - W 1920 r. Senat USA uznając formalnie niepodległość republiki Armeńskiej wydał oświadczenie na temat " masowej rzezi i innych przestępst popełnionych rzeczywiście wobec narodu ormiańskiego ". B. Oficjalne deklaracje : - 20 kwietnia 1965 r. zgromadzenie ogólne Senatu i Izby Reprezentantów Republiki Urugwaju ustanowiło " dzień poświęcony pamięci ormiańskich męczenników 1915 r. " - 29 kwietnia 1982 r. parlament Cypru opublikował oświadczenie, w którym potępia eksterminację Ormian przeprowadzoną w 1915 r., określając ją jako zbrodnię przeciwko narodowi ormiańskiemu . W oświadczeniu jest mowa o konieczności wszechstronnego naprawienia krzywd doznanych wówczas przez naród ormiański. Parlament cypryjski postanowił powiadomić o swej rezolucji parlamenty wszystkich krajów świata. - 18 czerwca 1987 r. Parlament Europejski w Strasburgu większością głosów (wówczas w skład owego parlamentu wchodzili przedstawiciele 6 krajów , obecnie 15) przyjął ważną rezolucję, na mocy której dopuszczenie Turcję czterech warunków : 1). uznanie ludobójstwa popełnionego na Ormianach, 2). rozwiązanie problemu kurdyjskiego, 3). Ustanowienie demokracji w Turcji, 4). Wycowanie tureckich wojsk z północnego Cypru. Rezolucja z 1987 r. odgrywa nadal ważną rolę w procesie uznawania faktu eksterminacji Ormian. Parlament Europejski zażądał wywarcia przez Radę Europy presji na rząd turecki, by ten uznał fakt ludobójstwa popełnionego na Ormianach w latach 1915 – 1917 . - 5 maja 1993 r. Senat Argentyny uchwalił oficjalną rezolucję stwierdzającą, iż naród ormiański jako pierwszy padł w XX w. ofiarą ludobójstwa. Podana została przy tym liczba półtora miliona Ormian, którzy zginęli w latach 1915 – 1917 podczas rzezi zorganizowanych przez władze tureckie. - 14 kwietnia 1995 r. Duma, parlament Federacji Rosyjskiej, większością głosów potępiła organizatorów ludobójstwa popełnionego na Ormianach w Zachodniej (tj. Tureckiej) Armenii w latach 1915 – 1920. Rosykskia Duma wyraziła także współczucie narodowi ormiańskiemu, a dzień 24 kwietnia ogłosiła dniem pamięci ofiar ludobójstwa popełnionego na narodzie ormiańskim. - 25 kwietnia 1996 r. parlament Republiki Greckiej ogłosił deklarację uznającą 24 kwietnia za dzień "pamięci ofiar ludobójstwa popełnionego na Ormianach w Turcji w 1915 r." - W 1996 r. Izba Gmin parlamentu kanadyjskiego podjęła rezolucję, w której upamiętniono śmierć półtora miliona Ormian zabitych w masakrach rozpoczętych 24 kwietnia 1915 r. - 3 kwietnia 1997 r. Zgromadzenie Narodowe Republiki Libańskiej postanowiło ogłosić 24 kwietnia "dniem żałoby po tragedii, jaką były krwawe prześladowania ludności ormiańskiej". Odpowiednia rezolucja wzywa naród libański do obchodzenia tej rocznicy w celu wyrażenia współczucia narodowi ormiańskiemu. - 17 kwietnia 1997 r. parlament australijskiego stanu Nowa Południowa Walia uchwalił rezolucję potępiającą krwawe wydarzenia, do jakich doszło na terenie Imperium Osmańskiego. Rezolucja określa je jako pierwsze ludobójstwo XX w., a 24 kwietnia ogłasza "dniem pamięci ofiar narodu ormiańskiego roku 1915". Dokument ten wzywa jednocześnie rząd Australii do oficjalnego uznania ludobójstwa popełnionego na Ormianach. - 26 marca 1998 r. Senat belgijski ratyfikował uchwałę wzywającą rząd turecki do uznania faktu ludobójstwa popełnionego na ludności ormiańskiej w 1915 r. przez ostatni rząd Imperium Osmańskiego. Tym samym parlament belgijski stał się pierwszym (po greckim) parlamentem kraju należącego do NATO, który uznaje za fakt historyczny ludobójstwa popełnione na Ormianach w 1915 r. - 16 kwietnia 1998 r. władze miejskie Buenos Aires ogłosiły proklamację solidarności z ormiańską wspólnotą Argentyny w związku z rocznicą śmierci półtora miliona Ormian zamordowanych w Imperium Osmańskim. - 22 kwietnia 1998 r. W związku z 83 rocznicą ludobOjstwa popełnionego na Ormianach Senat Argentyny wydał oświadczenie potępiające wszelkiego rodzaju ludobójstwa. Zostały one określone jako zbrodnie przeciw ludkości. W szczególności chodzi tutaj, zdaniem Senatu Argentyny, o brak tolerancji wobec mniejszości narodowych. W oświadczeniu został wyrażony niepokój w związku z faktem, iż pewne zbrodnie dotąd nie zostały ukarane. - 24 kwietnia 1998 r. w trakcie kolejnego posiedzenia naczelnych władz Rady Europy, któremu przewodniczył pewien Turek, ogłoszony został apel upamiętniający ofiary ludobójstwa popełnionego w 1915 r. na Ormianach w Turcji Osmańskiej. W apelu tym, podpisanym przez 51 przedstawicieli różnych krajów, ludobójstwo XX w. Apel oddaje hołd ofiarom przestępst popełnionych przeciw ludkości. Przewodniczący zebrania poinformował, że istnieje możliwość składania dalszych podpisów pod tym dokumentem. - 29 maja 1998 r. Zgromadzenie Narodowe Francji oficjalnie uznało eksterminację Ormian z 1915 r. za fakt historyczny. Jednakże Senat francuski trzykrotnie odmówił wprowadzenia tego punktu do porządku obrad. Omawianiu wymienionej sprawy sprzeciwił się m. in. prezydent Jacques Chirac, wysuwając jako argument obawę, iż w przypadku podjęcia przez Senat odpowiedniej uchwały Francja mogłaby doznać strat związanych z ewentualnym zerwaniem przez Turcję umów dotyczących handlu bronią. - 6 marca 2000 r. rada miejska Rzymu jednomyślnie (36 głosów "za") uchwaliła rezolucję uznającą i potępiającą ludobójstwo popełnione na Ormianach. Rada zaapelowała jednocześnie do rządu Republiki Włoskiej, by ten również uchwalił akt prawny dotyczący owego ludobójstwa. - 28 marca 2000 r. parlament szwedzki, Riksdag, ratyfikował uchwałę uznającą ludobójstwo na Ormianach. Uchwała podkreśla, iż uznanie owego faktu przez Turcję przyczyniołby się do ustabilizowania sytuacji w rejonie Kaukazu i do umocnienia demokracji w samej Turcji. - 2 maja 2000 r. władze ustawodawcze stanu Wisconsin w USA postanowiły ogłosić 24 kwietnia dniem pamięci ofiar ludobójstwą , jakiemu podlegli Ormianie w latach 1915 – 1923. W odpowiednim akcie prawnym znajduje się następujące sformułowanie: "Chociaż dowodów jest dużo, jednakże władze tureckie do tej pory nie uznały za fakt ludobójstwa popełnionego na Ormianach w latach 1915 - 1923". - 11 maja 2000 r. parlament libański jednomyślnie przyjął następującą uchwałę : "W związku z 85 rocznicą ludobójstwa popełnionego na ludności ormiańskiej w 1915 r. parlament libański uznaje ów fakt i potępia wymordowanie na rozkaz władz osmańskich półtora miliona Ormian. Parlament w pełni popiera (zwiAzane z masakrami 1915 r.) roszczenia obywateli ormiaNskich wyraża przekonanie, iż międzynarodowe uznanie ludobójstwa popełnionego na Ormianach mogłoby zapobiec powtarzaniu się podobnych zbrodni w przyszłości. - 21 września 2000 r. Podkomisja spraw międzynarodowych i praw człowieka Izby Reprezentantów Kongresu USA przyjęła, po głosowaniu rezolucję nr 398 głoszącą konieczność wprowadzenia do programów nauczania informacji o ludobójstwie popełnionym na Ormianach. Rezolucja zwraca się z apelem do prezydenta USA, aby wydał rozporządzenia zmierzające do rozpowszechniania wiedzy o owej zbrodni a także, by w swym dorocznym orędzie wymienił liczbę półtora miliona Ormian, którzy w 1915 r. padli ofiarą przeprowadzonego z premedytacją ludobójstwa. W jawnym głosowaniu Podkomisja wyrazuła życzenie, by Komisja stosunków międzynarodowych Izby Reprezentantów Kongresu USA zatwierdził rezolucję. Owo zatwierdzenie jest konieczne, by mogło się odbyć głosowanie całej Izby Reprezentantów liczącej 435 posłów. - Dziesięć stanów USA uznało ludobójstwo popełnione na Ormianach. Sa to : Connecticut , Michigan , New Jersey , Wirginia, Północna Karolina, Południowa Karolina , New York , Massachussets, Kalifornia , Georgia . - Parlament Kurdyjski na uchodźstwie działający w Brukseli uchwalił rezolucję uznającą oficjalnie ludobójstwo popełnione na Ormianach. C. Oświadczenie dotyczące eksterminacji Ormian : - 28 maja 1984 r. zagadnienie ludobójstwa popełnionego na Ormianach było omawiane podczas obrad komisji ONZ-owskiej zajmującej się przestępstwami dokonanymi przez siły zbrojne. - 8 maja 1975 r. Izba Reprezentantów Kongresu USA uchwaliła rezolucję ogłaszającą 24 kwietnia międzynarodowym dniem pamięci ofiar nieludzkiego postępowania jednych ludzi wobec drugich. Rezolucja ta zawiera jednocześnie apel pod adresem prezydenta USA, aby ten ogłosił 24 kwietnia dniem pamięci ofiar ludobójstwa, w szczególności tego, które zostało popełnione na Ormianach w 1915 r. - W dniach 24 lipca – 10 sierpnia 1983 r. odbyła się 6. konferencja Śwatowej Rady Kościołów. W opublikowanych materiałach jest m. in. mowa o wymordowaniu w Turcji półtora miliona Ormian i o prześladowaniach, jakim podlegały ormiańskiej Kościoły i inne organizaje. - 7 stycznia 1984 r. prezydent Republiki Francuskiej François Mitterand, w trakcie spotkania z przedstawicielami wspólnoty ormiańskie zamieszkającej Francję, potępiając ludobójstwo popełnione na Ormianach w osmańskiej Turcji oświadczył, iż "nie sposób wyobrazić sobie wszystkich okropności popełnionych w trakcie prześladowania Ormian". - 16 kwietnia 1984 r. Stały Trybunał Międzynarodowy na posiedzeniu odbytym w paryskiej Sornonie rozpatrzywszy zagadnienie eksterminacji Ormian stwierdził, iż żaden z tureckich rządów nie przyjął odpowiedzialności za wydarzenia 1915 r. odpowiadają pojęciu "Ludobójstwo", a winowajcą był rząd "młodoturecki". - 2 lipca 1985 r. obradowała podkomisja ONZ zajmująca się zagadnieniami ochrony mniejszości narodowych i zapobieganiem dyskryminacji. M. in. omawiano kwestię ormiańską. - 23 kwietnia 1996 r. Izba Gmin kanadyjskiego parlamentu w związku z 81 rocznicą tragedii narodu ormiańskiego postanowiła ogłosić dni 20-27 kwietnia obchodzonym rocznie tygodniem pamęci ofiar nieludzkiego traktowania jednych ludzi przez drugich. - 13 czerwca 1997 r. Towarzystwo Badań nad Ludobójstwem ogłosiło wyniki analiz tych wydarzeń z 1915 r. które dotknęły Ormian. Wydarzenia te, zdaniem wymienionego Towarzystwa, odpowiadają przyjętym przez ONZ-owskie ustalenia definicjom ludobójstwa. - Niedzielę przypadającą każdego roku bezpośrednio po dacie 24 kwietnia Światowa Rada Kościołów, organizacja zrzeszająca ponad 375 kościołów, postanowiła odtąd obchodzić jako "dzień męczeństwa i zmartwychwstania narodu ormiańskiego". Problem ludobójstwa popełnionego na Ormianach jest wspomniany co roku w wstąpieniach prezydentów USA. Dla przykładu wspomnijmy tu o kilku z nich: - 16 maja 1978 r. podczas przyjęcia poświęconego uczczeniu Ormian mieszkających w USA prezydent Jimmy Carter oświadczył, iż przed 1916 r. poczynione były kroki zmierzające do wyniszczenia narodu ormiańskiego. Podkreślił przy tym, że owe wydarzenia należą do najtragiczniejszych w historii ludzkości, a poświęcony im sąd typu "norymberskiego" jeszcze się nie odbył. - 22 kwietnia 1981 r. prezydent USA Ronald Reagan oświadczył , że nigdy nie powinny ulec zapomnieniu "lekcje" ludobójstwa popełnionego na Ormianach i na mieszkańcach Kambodży jak również tragedia Żydów –Holocaust. - 20 kwietnia 1990 r. prezydent USA George Bush oświadczył, iż narodowi ormiańskiemu przypadły w udziale liczne tragedie, jednakże największą z nich była masakra przeprowadzona przez władze Imperium Osmańskiego w latach 1915-1923. - 21 kwietnia 1998 r. przewodniczący Rady Miejskiej Mediolanu Massimo de Carolis wystąpił w Erywaniu na międzynarodowej konferencji poświęconej upamiętnieniu 140 rocznicy urodzin wybitnego teologa i przyjaciela narodu ormiańskiego Johannesa Lepsiusa. W trakcie swego wystąpienia de Carolis przekazał członkom prezydium tekst oświadczenia władz miejskich Mediolanu, w którym uznają one fakt ludobójstwa popełnionego na Ormianach. Władze miejskie Mediolanu zwróciły się ponadto do rządu włoskiego, by wywarł on nacisk na Turcję w celu uznania przez ten kraj owego faktu za prawdę historyczną. De Carolis poinformował uczestników konferencji, że dokument przyjęty przez władze miejskie Mediolanu zaniepokoił koła rządzące Turcji Mianowicie konsul turecki w Mediolanie wyraził niezadowolenie swego kraju z powodu uchwalenia owego dokumentu przez włoskie miasto. - 22 kwietnia 1998 r. w siedzibie Ormiańskiej Akademii Nauk w Erywaniu odbyła się międzynarodowa konferencja poświęcona 140 rocznicy urodzin Johannesa Lipsiusa. W konferencji uczestniczyli uczeni z Armenii, Niemiec, Austrii, i Włoch, dyplomaci, a także politycy i działacze społeczni. Obecny na konferencji wnuk J. Lepsiusa Manfred Aschke, z wykształcenia prawnik, w rozmowie z korespondentem agencji Armenpress oświadczył : " W bieżącym stuleciu miało miejsce potworne ludobójstwo. Wspomniamy w związku z tym postać J. Lepsiusa, który zabrał głos, by bez wahań całemu światu powiedzieć, iż tragiczne wydarzenia 1915 r. były sprzeczne także z interesami Niemeic. Fakty historyczne z owych lat winny być starannie i bez uprzedzeń zbadane. Należy wyjaśnić, jaką rolę odegrały wówczas Niemcy, będące sojusznikami Turcji. Sądzę, iż istnieli tacy wojskowi niemccy, którzy ponoszą odpowiedzialność za ową tragedię. Na ówczesnej dyplomacji niemieckiej ciąży wina za to, że nie ochroniła Ormian i nie udzieliła im poparcia". - W latach 1990 – 2000 co roku z okazji daty 24 kwietnia prezydenci USA wypowiadali się na temat tragedii 1915 r., określając ją jako deportacje i masowe rzezie. - W czerwcu 2000 r. liczba kongresmenów USA opowiadających się za zbadaniem sprawy ludobójstwa popełnionego na Ormianach przekroczyła setkę (poz. Rezolucja H. Res. 398). Tym samym komisja Stosunków Międzynarodowych Kongresu USA znalazła się pod presją, by możliwie szybko włączyć wymieniona rezolucję do porządku obrad i poddać ją pod głosowanie. Ta inicjatywa legislacyjna zawiera także wezwanie pod adresem prezydenta USA, by uznał on za ludobójstwo masowe rzezie Ormian z 1915 r. i polecił swoim urzędnikom podjęcie analogicznych kroków. - 18 października 2000 r. Rada Senatu Urugwaju jednomyślnie (23 głosami) przyjęła uchwałę ogłaszającą 24 kwietnia dniem pamięci ofiar ludobójstwa popełnionego na Ormianach w 1915 r. Należy tu przepomnieć, że parlament urugwajski jako pierwszy na świecie ogłosił 24 kwietnia "dniem poświęconym pamięci ormiańskich męczenników 1915 r. " rezolucja nr 13362). - 19 października 2000 r. rzecznik Izby reprezentantów Kongresu USA Dennis Hestort pod naciskiem prezydenta Clintona i powojując się na list o "bezpieczeństwie narodowym i konieczności nienarażania życia Amerykanów" wycofał z porządku obrad deklarację podkomisji spraw międzynarodowych i praw człowieka z dnia 21 kwietnia 2001 r. (nr H Res. 398). - 8 listopada 2000 r. Senat Republiki Francuskiej o godzinie 5.30, po czterogodzinnej nocnej debacie, 164 głosami "za" wobec 40 "przeciw" i 4 "wstrzymających się" przyjął oświadczenie o ludobójstwie popełninonym na Ormianach. W oświadczeniu czytamy : "Senat Francji uznaje za ludobójstwo rzezie Ormian przeprowadzone w 1915 r. przez Imperium Osmańskie". Dokument ten ma być przesłany rządowi francuskiemu, by ten skierowal go do ratyfikacji przez Zgromadzenie Narodowe. Przepominamy, że francuskie Zgromadzenie Narodowe uchwaliło już rezolucję w sprawie ludobójstwa popełnionego na Ormianach, jednak że w następstwie nacisku ze strony rządu wpisanie tej sprawy do porządku obrad izby wyższej parlamentu – Senatu nie było możliwe. Również 22 lutego 2000 r. Senat odmówił wprowadzenia wymienionej sprawy do porządku obrad. - 9 listopada 2000 r. w Watykanie zwierzchnik Kościoła katolickiego papież Jan Paweł II (Polak Karol Wojtyła) oraz katolikos Wszystkich Ormian Garegin (Karekin) II Nersisjan podpisali oświadczenie, w którym bez niedomówień stwierdza się, iż "na początku XX w. ludobójstwo popełnione na Ormianach stało się zapowiedzią dalszych okropności tego wieku. Dwie kolejne wojny światowe, niezliczone wojny lokalne i z rozmysłem organizowane masakry spowodowały śmierć milionów wiernych". W ten sposób po raz pierwszy określenie "ludobójstwo popełnione na Ormianach" znalazło się w oficjalnym dokumencie watykańskim. Tym samym papież Jan Paweł II uznał za fakt historyczny owo ludobójstwo. - 15 listopada 2000 r. Parlament Europejski w Strasburgu obradował nad raportem Philippe`a Morillona poświęconym zagadnieniu ewentualnego przystąpienia Turcji do Unii Europejskiej. Rada Europy 234 głosami "za" przy 213 "przeciw" uchwaliła postanowienie o uzależnieniu przyjęcia Turcji do Unii Europejskie od uznania przez ten kraj faktu ludobójstwa popełnionego na Ormianach w 1915 r. Punkt 10 tej rezolucji głosi : "Parlament Europejski wzywa rząd turecki i tureckie Wielkie Zgromadzenie Narodowe do zajęcia bardziej przychylnego stanowiska wobec ormiańskiej mniejszości, która do dziś stanowi ważną część społeczeństwa Turcji. W szczególności chodzi o publiczne uznanie ludobójstwa popełnionego na Ormianach w Turcji jeszcze przed powstaniem tego państwa tureckiego, które istnieje do chwili obecnej". Jednomyślnie przyjęto także poprawkę Daniela Cohn-Bendita, która stanowi punkt 18B raportu. Oto treść poprawki : "Rada Europy wzywa rząd turecki do podjęcia dialogu z Armenią, zmierzającego do nawiązania przez oba kraje stosunków dyplomatycznych i regularnych kontaktów handlowych a także do zniesienia istniejącej do tej pory blokady (Armenii)". - 17 listopada 2000 r. parlament włoski niemal jednomyślnie uznał ludobójstwo popełnionego na Ormianach. Tekst rezolucji przedstawił Giancarlo Pagliarini (reprezentant Związku Północnego). Uchwalony tekst prócz uznania za fakt historyczny owego ludobójstwa zawiera także apel pod adresem Turcji, by wstąpiła na drogę dialogu z Armenią, którego efektem winno być nawiązanie stosunków dyplomatycznych i kontaktów handlowych a także zakończenie blokady Armenii. D. Traktaty międzynarodowe poruszające sprawę ludobójstwa popełnionego na Ormianach Dnia 10 sierpnia 1920 r. w podparyskiej miejscowości Sčvres podpisano międzynarodowe porozumienie znane pod nazwą traktatu pokojowego z Sčvres. Jest on ważnym dokumentem w sprawie ludobójstwa popełnionego na Ormianach. Cały traktat składał się z 13 części i zawierał 433 paragrafy. Został podpisany przez przedstawicieli nasępujących państw : Armenii, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch, Japonii, Hidżazu (tj. Arabii), Grecji, Belgii, Polski, Portugalii, Rumunii, Czech, Słowacji i Turcji. Państwa te uznały niepodległość Armenii. Zgodnie z propozycją układających się w traktacie z Sčvres stron prezydent USA Woodrow Wilson dnia 22 listopada 1920 r. reprezentantom wymienionych państw przedstawił granice Tureckiej Armenii obejmującej obszar około 90 tys. Km 2 . Zjednoczona Armenia, w której skład miała wejść prócz Tureckiej takźe Wschodnia Armenia, stanowiła obszar około 162 tys. Km 2 . Traktat z Sčvres potwierdzał niekwestionowane i sprawiedliwe, wielowiekowe prawa narodu ormiańskiego do określonych terytoriów, w szczególności w odniesieniu do prowincji Zachodniej (tj. Tureckiej) Armenii. Niestety traktat ten został przez świat zapomniany i istnieje tylko na papierze. W roku 2000 w samej Armenii a także w diasporze ormiańskiej planuje się uczczenie 80 rocznicy podpisania traktatu. Będzie to dobrą okazję dla ponownego zbadania i pokreślenia wagi międzynarodowej, jaką mimo wszystko miał traktat z Sčvres. * * * Władze tureckie pod pretektem deportacji wymordowały prawie dwa miliony Ormian, których ziemie i dobra materialne zostaly zagrabione. Ormiańskie kobiety i dziewczęta były gwałcone, a małe dzieci zmuszano do zmiany wyznania. Wielu Ormian potraktowano jak niewolników. Bestialsko zamordowano najwybitniejszych przedstawicieli naszej inteligencji . Zniszczeniu uległy pomniki naszej wielowiekowej kultury i archytektury. Wszystko to dokonało się pod fałszywym pretekstem stanu wojennego. Natomiast po wojnie kolejne władze tureckie wypierały się wszystkiego i do dziś nie przyjmują odpowiedzialności za popełnione wówczas barbarzyństwo. Władze tureckie nigdy nie przyznały się do winy i nie poprosiły o przebaczenie. Wręcz przeciwnie, do chwili obecnej trwają one na stanowisku wypierania się winy. Do dziś nie zostały rozwiązane problemy zadośćuczynienia za materialne, kulturowe i moralne krzywdy, jakich doznali Ormianie, jak również za straty terytorialne. Wszystko to powiększa jeszcze rozmiary zbrodni ludobójstwa z 1915 r. Sprawa wszechstronnej analizy owych wydarzeń jak również konieczność prawnego uregulowania skutków ludobójstwa z 1915 r. są nadal aktualne, jak że stosunek Turków do Ormian znajduje także obecnie swe paralele w odniesieniu do Kurdów, Cypryjczyków, Greków i Arabów. Ludobójstwo popełnione na Ormianach przez Turków w latach 1915 – 1923 było dziewiątą z koleji rzezią tego rodzaju, licząc od 1877 r. W tym samym okresie, a także i później, od czasu do czasu dochodziło do pogromów ludności greckiej, asyryjskiej i arabskiej, a w 1876 r. miała miejsce powszechnie znana masakra Bułgarów. W przeszłości rząd turecki zaplanował całkowite wyparcie Ormian z ich historycznych terenów i plan ten zrealizował poddając ludność ormiańską przymusowym przesiedleniom i masowym rzeziom. W ten sposób Ormianie zostali oddzieleni od Armenii. Obecnie problem ormiański jest ogólnoświatowym problemem porządku moralnego, jak że zasady moralne są obecnie traktowane jako normy i argumenty używane na płaszczyźnie międzynarodowej, a zwłaszcza na obszarze cywilizacji europejskiej. Toteż ufamy, iż wszystkie przedstawione wyżej fakty będą poważnie brane pod uwagę właśnie teraz gdy Turcja swymi licznymi błaganiami stara się uzyskać członkowstwo Unii Europejskiej jako rodziny krajów cywilizowanych. Z języka zachodnioormiańskiego przełożył doc. dr hab. Andrzej Pisowicz. Źródła w języku ormiańskim:
|
LUDOBÓJSTWO POPEŁNIONE NA ORMIANACH I PROCES UZNANIA TEGO FAKTU NA PŁASZCZYŹNIE MIĘDZYNARODOWEJ