ADIC - Les chinois et le "Monde chinois" dans les sources arméniennes - Սվազյան, Հ. Ս. (1976) Ճեները և «Ճենաց աշխարհը» ըստ հայկական աղբյուրների

ՊԲՀ - 1976-IV . pp. 203-212

Սվազյան, Հ. Ս. (1976) Ճեները և «Ճենաց աշխարհը» ըստ հայկական աղբյուրների.
- Pr Sevazian -
- p.203 - p.204 - p.205 - p.206 - p.207 - p.208 - p.209 - p.210 - p.211 - p.212

Les "Djèns" et le "Djènats Achkharh" (le Monde des Djèns) dans les sources arméniennes (V-XIII siècles)

L'Arménie présente dans la carte du jésuite
Athanasius Kircher (1601-1680)

Références bibliographiques

- 4/ «Մովսիսի Խորենացւոյ Պատմութիւն Հայոց», Տվփղիս, 1913, գիրք Բ, #. ՉԱ/ՁԱ ? ) էջ 221-223։ - Moïse de Khorène
- 5/ «Սերէոսի եպիսկոպոսի Պատմութիւն», Երևան, 1939, #. Գ։ Այս գլխի հեղինակի վերաբերյալ հայ պատմագրության մեջ հայտնվել են բազմաթիվ իրարամերժ կարծիքներ, որոնցից վերջինր պատկանում է Գ. Աբգարյանին, ըստ որի հիշյալ գլխի, հեղինակը Ադաթանգեղոսն է (տե՛ս Գ. Վ. Աբգարյան, «Սեբեոսի պատմությունը» և Անանունի առեղծվածը, Երևան, 1965, էջ 77, 80, 84-86)։ Եթե այդպես է, ապա ճեների - ու Մամիկոնյանների մասին հաղորդման .առաջնությունը պատկանում է Ագաթանգեղոսին։ - Sébéos - Agathange - Գևորգ Վահագնի (Վարագի) Աբգարյան (1920-98)
- 6/ Հովհան Մամիկոնյան, Պատմութիւն Տարօնոյ, Երևան, 1941, էջ 67։ - John Mamikonean
- 7/ «Սերէոսի եպիսկոպոսի Պատմութիւն», էջ 12։ - Sébéos -

Lecture des paragraphes par page et début d'annotations par paragraphe (I, II, III, IV, V, VI, etc.)
Corrections prévues des textes transcrits

Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ւ Փ Ք Օ Ֆ -
ա բ գ դ ե զ է ը թ ժ ի լ խ ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ ո չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց ւ փ ք օ և ֆ ։ « » *
А Б В Г Д Е Ё Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я І Ї Ў
а б в г д е ё ж з и й к л м н о п р с т у ф х ц ч ш щ ъ ы ь э ю я і ї ў

Recherches iconographiques et présentation_:
Nil Agopoff

- Pr Sevazian - p.203 - p.204 - p.205 - p.206 - p.207 - p.208 - p.209 - p.210 - p.211 - p.212

-
	Home Hayérèn > - Ch.VI Histoire - Պատմութիւն > Պատմաբանասիրական հանդես Բովանդակություն > *1976-IV.pp.203-212 Սվազյան, Հ. Ս. (1976) Ճեները և «Ճենաց աշխարհը» ըստ հայկական աղբյուրների.* . Ch.VI - Histoire > Les Arméniens et la Chine > Les "Djèns" et le "Djènats Achkharh" (le Monde des Djèns) dans les sources arméniennes (V-XIII siècles) : page.204**
-

-
		-I.Présentation - II.Arménologie - III.Recherches-Analyses-Approches ADIC - IV.La vie arménienne en diaspora -V.La culture arménienne et l'Art - VI.Histoire - VII.Arménie(s) - VIII.Les différents environnements & l'Arménie - IX.Génocide de 1915 et enchaînements politico-médiatiques - X.Inconscient(s) collectif(s), Mémoire(s) et 1915 - XI.Religion(s) et Théologie(s) Page.204
	ՊԲՀ - 1976-IV . pp. 203-212 Սվազյան, Հ. Ս. (1976) Ճեները և «Ճենաց աշխարհը» ըստ հայկական աղբյուրների. - Pr Sevazian - - p.203 - p.204 - p.205 - p.206 - p.207 - p.208 - p.209 - p.210 - p.211 - p.212
-

-
Venise 1889	Références bibliographiques - 4/ «Մովսիսի Խորենացւոյ Պատմութիւն Հայոց», Տվփղիս, 1913, գիրք Բ, #. ՉԱ/ՁԱ ? ) էջ 221-223։ - Moïse de Khorène - 5/ «Սերէոսի եպիսկոպոսի Պատմութիւն», Երևան, 1939, #. Գ։ Այս գլխի հեղինակի վերաբերյալ հայ պատմագրության մեջ հայտնվել են բազմաթիվ իրարամերժ կարծիքներ, որոնցից վերջինր պատկանում է Գ. Աբգարյանին, ըստ որի հիշյալ գլխի, հեղինակը Ադաթանգեղոսն է (տե՛ս Գ. Վ. Աբգարյան, «Սեբեոսի պատմությունը» և Անանունի առեղծվածը, Երևան, 1965, էջ 77, 80, 84-86)։ Եթե այդպես է, ապա ճեների - ու Մամիկոնյանների մասին հաղորդման .առաջնությունը պատկանում է Ագաթանգեղոսին։ - Sébéos - Agathange - Գևորգ Վահագնի (Վարագի) Աբգարյան (1920-98) - 6/ Հովհան Մամիկոնյան, Պատմութիւն Տարօնոյ, Երևան, 1941, էջ 67։ - John Mamikonean - 7/ «Սերէոսի եպիսկոպոսի Պատմութիւն», էջ 12։ - Sébéos -	Վահագնի Աբգարյան (1920-98)
-

-
Lecture des paragraphes par page et début d'annotations par paragraphe (I, II, III, IV, V, VI, etc.) Corrections prévues des textes transcrits
-
Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ւ Փ Ք Օ Ֆ - ա բ գ դ ե զ է ը թ ժ ի լ խ ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ ո չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց ւ փ ք օ և ֆ ։ « » * А Б В Г Д Е Ё Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я І Ї Ў а б в г д е ё ж з и й к л м н о п р с т у ф х ц ч ш щ ъ ы ь э ю я і ї ў
-
I	Արդ՝ թէպէտ և ոչ տայ Շապուհ ղՄամգոնն ի ձեռս տեառն իւրոյ, այլ և .ոչ յԱրեաց երկրին թողու, բայց ամենայն աղխիւն իւրով առաքէ զնա իբրև ղւվտարանդի առ գործակալս իւր որ ի Հայս։ Եւ յղէ առ թագաւորն ճենաց՝ ասե- լով, թէ «Մի թուեսցի քեզ դժուար, զի ի ձեռս քո ոչ կարացի տալ ղՄամգոն, վասն զի երդուեալ էր նմա հօրն իմոյ ի լոյսն արեգական, այլ վասն անխռով զքեզ առնելոյ՝ հալածեցի զնա յաշխարհէս իմմէ յեզր երկրի և ի մուտս արևոլ, որ հաւասար է նմա մահու, և արդ մի' լիցի պատերազմ ընդ ի и և ընդ քեզ»։ Եւ զի քան զամենայն բնակեալս ի վերայ երեսաց երկրի խաղաղասէր ասեն զոլ զազգն ճենաց՝ յանձն առնու առնել զհաշտութիւն, ուստի յայտ իսկ է, եթէ են արդարև խաղաղասէր և կենսասէր ազգն ճենաց։
II	Սքանչելի է և աշխարհն առատութեամբ ամենայն պտղոց, և գեղեցիկ բուսովք զարդարեալ, քրքմաւէտ և սիրամարգաշատ և բազմամետաքս, ան- բաւութիւն յամուրաց և հրեշից, և որ էշայծեմունսդ անունանեն. ուր հասա- րակաց կերակուր ասեն զառ մեզ պատուական և սակաւուց ճաշակելիս՝ զփա- սեան և զպոր, և այլք այսպիսիք։ Այլ զականց և զմարդարտաց ոչ ասեն գի- տել զհամար մեծամեծացն, իսկ պատուականքս առ մեղ զդեստոլց և սակա- ւուց ագանելիք՝ հասարակաց նոցա է զգեստ։ Եւ այս յաղագս աշխարհին ճենաց» *(4)**։
III	Խորենացոլ այս պատմությունը (այնպիսի տարբերություններով, որոնք չեն խանգարում խնդրառու հարցի ուսումնասիրությանը) զետեղված է Սե- բ հո սի «Պատմության)) մեջ։ *(5)**
IV	ճեների և նրանց թագավորի մասին մի հետաքրքիր մանրամասնություն է պարունակում ((Պատմութիւն Տարօնոյ» աշխատությունը, որի համաձայն Արտ ավան ի սպանության համար Սասանյանների դեմ վրեժխնդր ական պա- տերազմի ելած Խոսրով հայոց թագավորի և պարսից Արտաշիր թագավորի միջև հաշտարար միջնորդի դերում հանդես է դալիս ճենաց թագավորը. •((Սաստկացաւ մարտ պատերազմին ի վերայ պարսից, և զալրացալ արքայն Հայոց և սկսաւ ապականել զերկիրն պարսից ամս ժ և հիմն ի վեր ջանայր առնել սպանմամբ և գերութեամբ։ Եւ եղև միջնորդ արքայն ճենաց և ոչ կա - •րաց գրաւել զսիրտ նոցա ի հաշտութիւն»։*(6) Ի դեպ, Սեբեոսի кгՊատմությանЯ Я" գլխում ևս հիշատակվում է մի մարդ «որ եկեալ էր հրեշտակութեամբ ի ճե- նաց թագաւորէն առ արքայն Խոսրով»։(7)*
V	Ավելի ուշ շրջանի վերաբերյալ ճեների մասին հետաքրքիր տեղեկություն- ներ է հաղորդում VIII դարի պատմիչ Ղնոնդը։ Խորենացոլ նման նա ևս մի ամբողջ գլուխ (ԺԱ) է հատկացրել այդ ցեղի պատմությանը. Վլիթ ամիրայի
-
Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ւ Փ Ք Օ Ֆ - ա բ գ դ ե զ է ը թ ժ ի լ խ ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ ո չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց ւ փ ք օ և ֆ ։ « » * А Б В Г Д Е Ё Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я І Ї Ў а б в г д е ё ж з и й к л м н о п р с т у ф х ц ч ш щ ъ ы ь э ю я і ї ў		Recherches iconographiques et présentation_: Nil Agopoff
-