-


-
en préparation
-
ՊԲՀ - 1976-IV . pp. 203-212
Սվազյան, Հ. Ս. (1976) Ճեները և «Ճենաց աշխարհը» ըստ հայկական աղբյուրների.

Biographie de l'auteur de cet article, l' historien Henrik S. Sevazian : Հենրիկ Սուրենի Սվազյան
Lecture et annotation des pages prévues pour conférence ou traduction ultérieures
-
Les "Djèns" et le "Djènats Achkharh" (le Monde des Djèns) dans les sources arméniennes (V-XIII siècles)
-
Pr Sevazian - p.203 - p.204 - p.205 - p.206 - p.207 - p.208 - p.209 - p.210 - p.211 - p.212
-
-

Page 207
-

Références bibliographiques

- 23/ L'origine des Mamigoniens d'après Hannes Sköld, Revue des Études arméniennes, t.V. 1925, Էջ.132 - Hannes Sköld (1886-1930) -
- 24/ Գ. Աբգարյան, նշվ. աշխ., էջ 86։ - Գևորգ Վահագնի (Վարագի) Աբգարյան (1920-98) -
- 25/ «Армянская география VII века по Р. X.», էջ 82, ծան. 207։
- 26/ «Энциклопедический словарь », т. 1а, под изд. Ф. А. Брокгауза и II. А. Ефрона, СПб ., 1890, էջ 676։ - Ф. А. Брокгауза и II. А. Ефрона - Dictionnaire encyclopédique Brockhaus et Efron -
- 27/ В. В. Бартольд, Сочинения, т. II, ч. I, М„ 1963, էջ 492։ - В. В. Бартольд (1869-1930) - Vassili Vladimirovitch Bartold -
- 28/ Л. Н. Гумилев , Эфталиты и их соседи в IV в., В Д И, 1959, № 1, էջ 135։ - Л. Н.Гумилев (1912-92) - Lev Nikolaïevitch Goumilev (Lev Goumiliov) -
- 29/ Երկրորդ ձեն ավելի ճիշտ է, ուստի և աոաջին՝ «Սիլնեացի» ձևը ուղղելի է՝ «Սինէացի»
-
-
Histoire des Khazar, Lev Goumilev
-

-
Lecture des paragraphes par page et début d'annotations par paragraphe (I, II, III, IV, V, VI, etc.)
Corrections prévues des textes transcrits
-
Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ւ Փ Ք Օ Ֆ -
ա բ գ դ ե զ է ը թ ժ ի լ խ ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ ո չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց ւ փ ք օ և ֆ
։ « » *
А Б В Г Д Е Ё Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я І Ї Ў
а б в г д е ё ж з и й к л м н о п р с т у ф х ц ч ш щ ъ ы ь э ю я і ї ў
-
I
Հ
(*23) ®» Աբգարյանը, խոսելով Մամիկոնյան տոհմիг ծագման ու Հայաստան
գաղթելու ժամանակի հարցերի շ ուրջը, ճեների մասին փակագծերում ավե-
լացնում է՝ «եթե դրանք իրոք չինացիներ են»։ (*24)
 
II
Մանրակրկիտ ուսումնասիրությունները մեզ հանգեցրել են այն համոզ-
ման, որ հայկական աղբյուրների ճեները ոչ մի դեպքում չեն կարող լինել
ո ՛ չ ճաները, և, առավել ևս, ո ՛ չ էլ չինացիները։ Այդպիսի նույնացումը ան-
վանումների սոսկ արտաքին նմանության հետևանք է։
 
III
Եթե ճեները չինացիներ չեն, իսկ նրանց երկիրն էլ Չինաստանը չէ, ապա
ովքե՞ր են նրանք և ո՞րն է նրանց երկիրը
 
IV
Ք. Պատկանյանը փորձել է որոշել ճենաց երկրի տեղը երկու անգամ
անդրադառնալով այդ հարցին և յուրաքանչյուր անգամ բնակության տարբեր
վայրեր հատկացնելով նրանց։ Նա «Աշխարհացոյցի» ռուսերեն թարգմանու-
թյան իր ծանոթագրություններից մեկում հայտնում է, որ հայ գրողների «ճե-
ները ապրում են այժմյան Չինաստանից զգալիորեն դեպի արևմոԼտք, Կաշ-
գարի մոտերքում, հեփթադներից արևելք»,(*25) մինչդեռ նախքան այդ, ինչպես
արդեն վերևում նշեցինք, մեծ հայագետը նրանց բերում էր Ամու֊Ղարյայի՝
Ш Թոլրքեստ անի Արալը թափվող գլխավոր գետի»(*26) ափերից։ Բերված երկու
տեսակետներից առաջինը, մեր կարծիքով, միանգամայն մերժելի է։ Կաշգարը,
որի մոտերքում է Պատկան յանը տեղադրում ճենաց երկիրը է Թուրքեստանի
ծայրագույն քաղաքն Էր, սահմանային քաղաքը Չին աստ ան ի ու միջինասիա֊
կան մի շարք ժողովուրդն երի միջև։(*27) Գտնվելով «հեփթադներից արևելք»,
որոնց իսկական հողերը կազմում Էին «Պ ամիրի երկու կողմերի լեռնային
հովիտներըя
(*28), Կաշգաըը և նրա շրջակայքը կազմում Էին այժմյան Ուզբեկա-
կան ՍՍՀ-ի Ֆերգանայի մարզը։ ճեների երկրի նման տեղադրությունը ոչ մի
կերպ չի հաստատվում հայկական այլ աղբյուրների ու հատկապես Ղն-ոնդի
վկայություններով։
 
V
Ավելի հավանական պետք Է կարծել Պատկան յանի երկրորդ կարծիքը,
որի համաձայն ճեների երկիրը պետք Է փնտրել ավելի մոտ՝ Ամու֊Ղարյայի
շրջակայքում ։
 
VI
ճենաստանի կամ ճենաց աշխարհի աշխարհագրական տեղի, նրա բնա-
կլիմայական պա յմ անն երի մասին խոսվում Է «Աշխարհացոյցի» թե համա-
ռոտ և թե' ընդարձակ խմբագրություններում, ուր ի միջի այլոց բոլորովին
առանձին հիշատակվում Է և մի երկիր՝ սեռական հոլովում ունենալով «Սիւ-
նեցւոց» (ընդարձակ խմբագրությունումЩ «ՍինԷացսւց» (համառոտ խմբա-
գրությունում) ձևը
29
, որը մեր կարծիքով հենց Չինաստանն է։
 
VII
(քԱշխարհացոյցի» ընդարձակ խմբագրությունում Ասիայի 3 7 ֊ ր դ երկիրը
ճենաց երկիրն է. «էէ աշխարհ Ասիոյ Սիւնիկիա է, որ է ճենք, յելից կալով
 
-
Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ւ Փ Ք Օ Ֆ -
ա բ գ դ ե զ է ը թ ժ ի լ խ ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ ո չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց ւ փ ք օ և ֆ
։ « » *
А Б В Г Д Е Ё Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я І Ї Ў
а б в г д е ё ж з и й к л м н о п р с т у ф х ц ч ш щ ъ ы ь э ю я і ї ў
Recherches iconographiques et présentation
Nil Agopoff (Berlin)
-
à compléter
Pr Sevazian - p.203 - p.204 - p.205 - p.206 - p.207 - p.208 - p.209 - p.210 - p.211 - p.212
-
-